Daily Archives: 29 czerwca, 2021

„Prawa pasażerów lotniczych w czasie pandemii COVID-19”

Europejski Trybunał Obrachunkowy opublikował specjalne sprawozdanie pt. Prawa pasażerów lotniczych w czasie pandemii COVID-19 – pomimo wysiłków podejmowanych przez Komisję nie zapewniono ochrony najważniejszych praw.

Kontrola przeprowadzona przez Trybunał wykazała, że ogólnie rzecz biorąc w trakcie obecnej bezprecedensowej sytuacji kryzysowej, w tym zwłaszcza na wczesnych etapach pandemii COVID-19, nie zapewniono ochrony najważniejszych praw pasażerów. W przypadku pasażerów lotniczych zwrot kosztów za odwołane loty został wstrzymany, a podróżni byli traktowani w różny sposób na terenie UE. Jednocześnie państwa członkowskie udzieliły liniom lotniczymi organizatorom imprez turystycznych bezprecedensowo wysokiej pomocy państwa, przy czym w przypadku linii lotniczych żadne państwo nie powiązało tej pomocy ze zwrotem kosztów pasażerom, choć większość państw skorzystało z takiego rozwiązania w przypadku organizatorów imprez turystycznych. Państwa członkowskie podjęły taką decyzję w odniesieniu do linii lotniczych, pomimo że Komisja doprecyzowała, iż zgodnie z zasadami pomocy państwa mogłyby powiązać pomoc z tą kwestią. Komisja dokładała starań, by chronić prawa pasażerów lotniczych, a także podjęła działania z myślą o złagodzeniu negatywnych skutków sytuacji kryzysowej dla pasażerów, ale z uwagi na obowiązujące ramy prawne miała ograniczone możliwości, by dopilnować, że państwa członkowskie będą faktycznie egzekwować te prawa.

Kryzys wywołany przez pandemię COVID-19 bardzo wyraźnie uwypuklił fakt, że pasażerowie lotniczy nie byli odpowiednio informowani o przysługującychim prawach, z czym wiązało się ryzyko, że stracą oni pieniądze, do których zwrotu byli uprawnieni. Na sytuację kryzysową nałożyły się ponadto ograniczenia w egzekwowaniu praw pasażerów lotniczych przez państwa członkowskie, o których Trybunał informował już w sprawozdaniu z 2018 r. W trakcie pierwszych miesięcy po wybuchu pandemii wielu pasażerów nie uzyskało zwrotu kosztów. Ponadto w wielu przypadkach jedyną zaoferowaną im opcją było uzyskanie bonów podróżnych. Od czerwca 2020r.wiele linii lotniczych zaczęło zwracać koszty pasażerom, ale ze znacznym opóźnieniem. Możliwości uzyskania zwrotu kosztów przez pasażerów są jednak nadal ograniczone, zarówno gdy w organizację podróży zaangażowali byli pośrednicy (np. biura podróży), jak i w przypadkach, gdy pasażerom narzucono przyjęcie bonów podróżnych. Ponadto większość biletów i bonów w posiadaniu pasażerów nie jest objęta gwarancją na wypadek niewypłacalności linii lotniczej. Jedną z istotnychprzyczyn, dla których egzekwowanie praw pasażerów lotniczych pozostaje problemem, jest również wynikający z braku odpowiednich wymogów sprawozdawczych brak kompleksowych informacji, na przykład na temat liczby pasażerów domagających się zwrotu pieniędzy i liczby spraw nierozpatrzonych w przewidzianych prawem terminach na terenie UE.

Raport jest dostępny: tutaj.

RPO: zasady kwarantanny po powrocie z państw spoza strefy Schengen – czy nie doszło do dyskryminacji niezaszczepionych?

  • Osoby niezaszczepione w pełni na COVID-19, które  wracają z krajów spoza strefy Schengen i niebędących członkami EFTA, muszą przejść kwarantannę graniczną
  • Na takie rozporządzenia Rady Ministrów skarży się obywatel, wskazując na dyskryminację osób niezaszczepionych
  • RPO prosi resort zdrowia o wyjaśnienie takiego zróżnicowania – mimo, że zaszczepienie nie gwarantuje całkowitego zahamowania transmisji koronawirusa
  • Wyłączenie z kwarantanny powinno się opierać na kryterium braku podejrzenia o nosicielstwo wirusa lub też dowodów naukowych, że mimo obecności, nie przeniesie się on na innych

W skardze do  Rzecznika Praw Obywatelskich obywatel kwestionuje zgodność z art. 32 ust. 1 Konstytucji (zasada równości) nowelizacji  rozporządzenia Rady Ministrów z 6 maja 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii. Na jej mocy od 23 czerwca 2021 r. wprowadzono obowiązek kwarantanny (z którego nie zwalnia negatywny wynik testu w kierunku SARS-CoV-2 wykonanego przed przekroczeniem granicy państwowej) dla osób przyjeżdżających do Polski z państw spoza strefy Schengen. Obowiązkiem tym nie objęto osób zaszczepionych przeciw COVID-19 i dzieci do 12. roku życia.

Zdaniem skarżącego wprowadzono swego rodzaju segregację obywateli wracających do kraju spoza strefy Schengen w oparciu o kryterium przyjęcia szczepionki, która prowadzi do dyskryminacji osób niezaszczepionych.

Rzecznik ma świadomość, że konstytucyjna zasada równości nie wyklucza możliwości uznania za zgodne z Konstytucją odmiennego traktowania podmiotów podobnych. Odstępstwo od nakazu równego traktowania podmiotów podobnych jest zatem dopuszczalne, jednak musi być racjonalnie uzasadnione, mieć charakter proporcjonalny oraz pozostawać w związku z innymi wartościami lub zasadami konstytucyjnymi.

Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wynika ponadto, że ciężar dowodu, iż wprowadzone zróżnicowanie podmiotów mających wspólną cechę istotną spełnia te wymogi, spoczywa na organie państwa, który ustanowił zakwestionowany akt,.

Kwarantanna jest odosobnieniem osoby zdrowej, która była narażona na zakażenie, w celu zapobieżenia szerzeniu się chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych. Jej celem jest prewencja mająca powstrzymać rozprzestrzenianie się zakażeń poprzez odizolowanie od reszty społeczeństwa osób potencjalnie mogących być nosicielami wirusów.

Wyłączenie z kwarantanny określonych kategorii osób powinno być zatem oparte na kryterium braku podejrzenia tych osób o nosicielstwo koronawirusa lub też dowodów naukowych potwierdzających, że mimo obecności w organizmie koronawirusa wirus nie przeniesie się na inne osoby.

Wyniki badań naukowych prowadzą do wniosku, że szczepionki hamują transmisję SARS-CoV-2, ale nie całkowicie. W przypadku szczepionki firmy „Moderna” redukcję transmisji koronowirusa ustalono na 91 proc.; „Pfizer-BioNTech” – od 78  do 91 proc., a firmy „AstraZeneca” – 67 proc. Prowadzi to do wniosku, że zaszczepieni mogą zakażać koronawirusem.

Rzecznik prosi zatem resort zdrowia o wyjaśnienie, z jakich powodów wyłączono osoby zaszczepione przeciwko COVID-19 z obowiązku kwarantanny granicznej i zróżnicowano sytuację prawną osób powracających do kraju z państw nienależących do strefy Schengen – mimo, że zaszczepienie nie gwarantuje całkowitego zahamowania transmisji koronawirusa. Oczekuje także na ustosunkowanie do zarzutów skarżącego dotyczących dyskryminacji osób niezaszczepionych.

Załączniki:

  1. Pismo_do_MZ_kwarantanna_graniczna_28.06.2021.pdf

Powyższa informacja stanowi komunikat Rzecznika Praw Obywatelskich z 28 czerwca 2021 r.