Problematyka postępowań przed Rzecznikiem Praw Pasażerów od samego początku budzi sporo wątpliwości, przede wszystkim w związku z czasem rozpatrywania wniosków pasażerów. Sprawą jakiś czas temu zajmował się Rzecznik Praw Obywatelskich, ale niestety niewiele to zmieniło. Tematem tym spróbowałem RPO zainteresować ponownie. Otrzymałem dzisiaj poniższą odpowiedź:
Po czym wszedłem na stronę internetową Rzecznika Praw Pasażerów i zapoznałem się z opublikowanym dzisiaj poniższym komunikatem (fragment, pisownia zachowana, podkreślenia: P.C.):
Z uwagi na bardzo dużą liczbę wniosków ADR składanych do Rzecznika liczoną w tysiącach i ograniczone zasoby kadrowe do ich rozpatrywania, informujemy, że czas oczekiwania na przeprowadzenie postępowania ADR jest wydłużony. Wnioski są rozpatrywane zgodnie z kolejnością wpływu.
ktualnie prowadzone są postępowania ADR z wniosków złożonych w trzecim kwartale 2021r.
Przypomnę, że zgodnie z regulaminem tego postępowania: „Rozpatrzenie wniosku, przeprowadzenie postępowania ADR oraz udostępnienie stronom wyniku postępowania ADR powinno nastąpić nie później niż w ciągu 90 dni od dnia doręczenia kompletnego wniosku Rzecznikowi”.
Czy rzeczywiście podjęto odpowiednie działania w celu wsparcia finansowego i organizacyjnego Rzecznika Praw Pasażerów?
Od pewnego czasu trwa dyskusja na temat bezpieczeństwa pasażerek „taksówek na aplikację”, w którą zaangażował się m.in. Rzecznik Praw Obywatelskich. Jak wskazuje on na swojej stronie internetowej:
Minister Cyfryzacji w porozumieniu z Ministrem Infrastruktury, przygotował zestaw zmian podnoszących poziom bezpieczeństwa pasażerów przy realizacji przewozów drogowych. Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (numer UD426, link do ostatniej wersji projektu: https://legislacja.rcl.gov.p1/projekt/12363202/katalog/12904386#12904386) został w dniu 21 lutego br. przyjęty przez Radę Ministrów, a zatem już niebawem będzie przedmiotem prac parlamentarnych.
Najistotniejsze zmiany zawarte w przedmiotowym projekcie ustawy dotyczą:
wprowadzenia obowiązku weryfikacji kierowców przed rozpoczęciem współpracy pomiędzy przedsiębiorcą, a osobą wykonującą przewozy. Zgodnie z projektem, przedsiębiorca prowadzący pośrednictwo przy przewozie osób będzie obowiązany do weryfikacji w zakresie: 1. tożsamości, 2. posiadania odpowiedniego uprawnienia do kierowania pojazdem samochodowym, 3. niekaralności za określone przestępstwa. Weryfikacja będzie odbywała się przez okazanie odpowiednich dokumentów, w trybie osobistego stawiennictwa. Dokonanie weryfikacji przedsiębiorca potwierdzi przez wykonanie zdjęcia osoby weryfikowanej oraz odwzorowanie cyfrowe ww. dokumentów;
zobligowania przedsiębiorcy do sprawdzenia, czy osoba faktycznie wykonująca przewóz jest osobą, za którą się podaje w trakcie świadczenia samej usługi przewozu. W takim przypadku, na żądanie przedsiębiorcy, kierowca będzie obowiązany wykonać zdjęcie swojej twarzy i przesłać je do przedsiębiorcy, by wykazać, że to rzeczywiście on w tym momencie prowadzi pojazd. Wskazane zdjęcie obejmować będzie wyłącznie wizerunek kierowcy wykonującego aktualnie przewóz, co pozwoli na sprawdzenie czy przewóz wykonuje osoba uprzednio zweryfikowana przez przedsiębiorcę i jest to faktycznie osoba, za którą się podaje podczas przewozu. Wykonanie zdjęcia dotyczyło będzie wyłącznie kierowcy i nie zagraża ujawnieniu wizerunku pasażerów. Taka weryfikacja kierowcy ma się odbywać z częstotliwością niezbędną dla zapewnienia bezpieczeństwa przewozu osób, jednak nie rzadziej niż raz na 100 przewozów;
wprowadzenia przepisu, na mocy którego przedsiębiorca prowadzący pośrednictwo przy przewozie osób będzie uprawniony, na wniosek innego przedsiębiorcy prowadzącego pośrednictwo przy przewozie osób, do przekazania temu przedsiębiorcy informacji o kierowcach, które sam przetwarza. Będzie mógł to uczynić jedynie w celu zapewnienia bezpieczeństwa przewozu osób. Informacje przedsiębiorca przekaże w postaci elektronicznej za pomocą środków komunikacji elektronicznej;
zobligowania przedsiębiorcy do przetwarzania informacji, które dotyczą osób wykonujących przejazdy, przez 5 lat (licząc od końca roku kalendarzowego, w którym kierowca zakończył współpracę z danym przedsiębiorcą). Wymóg dotyczył będzie danych gromadzonych w toku weryfikacji, ale również w trakcie współpracy przedsiębiorcy z danym kierowcą.
Na stronie Urzędu Lotnictwa Cywilnego zostało opublikowane opracowanie pt. Sprawozdanie o stanie bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego za rok 2021. Jest ono dostępne tutaj.
W odpowiedzi na pismo Rzecznika Zastępca KGP nadinsp. Paweł Dobrodziej informuje, że problematyka zawiadomień o przestępstwach przeciwko wolności seksualnej popełnianych na pasażerkach taksówek „na aplikację”, już z chwilą odnotowania pierwszych przypadków tego rodzaju czynów zabronionych, spotkała się z natychmiastową reakcją kierownictwa Policji oraz podległych służb funkcjonalnie odpowiedzialnych za nadzór i monitorowanie ww. zjawiska.
Uwzględniając szczególny charakter popełnianych czynów przestępczych oraz związane z nimi traumatyczne przeżycia pokrzywdzonych kobiet Zastępca Komendanta Głównego Policji nadinsp. Roman Kuster, w dniu 11 maja 2022 r., wydał polecenia komendantom wojewódzkim/Stołecznemu Policji, dotyczące m.in.:
– działań o charakterze informacyjno-edukacyjnym skierowanych do społeczności lokalnej dotyczących bezpiecznych zachowań podczas korzystania z transportu świadczonego za pośrednictwem aplikacji internetowych;
– bieżącego monitorowania i analizowania przestępstw o podłożu seksualnym popełnianych w transporcie świadczonym za pośrednictwem aplikacji internetowych na terenie poszczególnych garnizonów oraz właściwego dostosowywania aktywności w zakresie działań informacyjno-edukacyjnych w tym obszarze;
– wielopodmiotowych działań kontrolnych ukierunkowanych na szczegółowe sprawdzanie legalności wykonywania przewozów osób samochodami osobowymi przez kierowców i przewoźników, w szczególności korzystających z aplikacji mobilnych.
Przeprowadzona ocena stanu realizacji ww. poleceń wskazuje, że kierownicy jednostek organizacyjnych Policji podjęli kierunkowe działania w celu zapobiegania popełnianiu przedmiotowych przestępstw oraz ścigania ich sprawców, realizując również w tym zakresie, własne inicjatywy wspomagające.
Równolegle z inicjatywy służb kryminalnych, prewencyjnych oraz ruchu drogowego KGP przeprowadzono cykl spotkań z kadrą zarządzającą firm przewozowych świadczących usługi „na aplikację” w celu zwiększenia bezpieczeństwa przewozów, a także szkoleniowe – poprzez włączenie do systemu obowiązkowych szkoleń kierowców, zagadnień dotyczących obowiązujących przepisów karnych, w tym odnoszących się do sfery wolności seksualnej i obyczajności.
KGP podkreśla, że w sprawach o przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, funkcjonariusze Policji w pierwszej kolejności stosują przepisy Kodeksu postępowania karnego. Jednocześnie mają obowiązek stosowania zasad określonych w Procedurze postępowania Policji z osobą, która doświadczyła przemocy seksualnej, opracowanej przez Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Równego Traktowania na podstawie materiału przygotowanego przez fundację Feminoteka w ramach projektu „Stop gwałtom” współfinansowanego przez Fundację im. S. Batorego.
Odnosząc się do treści pisma Rzecznika Komendant informuje, że w wyniku podjętych w Biurze Kontroli KGP czynności służbowych, uzyskano informacje z komend wojewódzkich Policji oraz Komendy Stołecznej Policji, wskazujące że jedynie w przypadku opisanym przez Rzecznika, do Policji wpłynęła skarga dotycząca niewłaściwego postępowania funkcjonariuszy w trakcie kontaktu z osobą pokrzywdzoną omawianą kategorią przestępstw.
W opisywanej sprawie zainicjowane zostały czynności wyjaśniające, które zostały zakończone sprawozdaniem z dnia 23 lutego 2022 r. nie potwierdzającym popełnienia przewinienia dyscyplinarnego przez z funkcjonariuszy Policji.
W KRP Warszawa IV prowadzono również postępowanie skargowe, w finale którego pismem z dnia 28 kwietnia br. poinformowano pisemnie skarżącą, że ustalony stan faktyczny i prawny nie dostarczył uzasadnionego przypuszczenia popełnienia przez funkcjonariuszy przewinienia dyscyplinarnego.
Poniżej zamieszczam komunikat prasowy Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie wyroku wydanego w dniu 6 października 2022 r. (C-436/21) dotyczącego praw pasażerów wynikających z rozporządzenia br 261/2004:
W dniach 1-2 października w Rogowie (woj. łódzkie) odbędzie się Drugi Kongres entuzjastów i przyjaciół kolei. Uczestnikami Kongresu będą osoby, które działają aktywnie w organizacjach i środowiskach zaangażowanych w ochronę i promowanie transportu kolejowego.
W programie znajduje się m.in. cykl prezentacji o projektach pro-kolejowych realizowanych z sukcesem w różnych częściach kraju, dyskusje o możliwościach rozwoju branży i wspierających ją podmiotów.
Drastyczne zmniejszenie liczby dworców kolejowych przeznaczonych do modernizacji, opóźnienia w jej realizacji to konsekwencje złego zaplanowania i zorganizowania Programu Inwestycji Dworcowych (PID). W ocenie Najwyższej Izby Kontroli wskazane w nim terminy ukończenia inwestycji są zagrożone. Program obejmuje lata 2016-2023. Spośród 85 dworców zaplanowanych do oddania w latach 2016-2021, według stanu na 30 czerwca 2021 r. oddano do użytku jedynie 37. Opóźnienia w realizacji inwestycji dotyczyły 160 dworców i średnio wyniosły 450 dni. Program został opracowany i rozpoczęty z inicjatywy PKP SA. W jego opracowaniu nie brał udziału Minister Infrastruktury. Dopiero po ponad dwóch latach realizacji objął monitoringiem realizację całego PID.
We wrześniu 2016 r. w zasobach PKP SA znajdowało się 2136 dworców kolejowych, z czego 574 to czynne dworce. Ponad 40% z nich objętych było ochroną konserwatorską, a w ponad 60% znajdowały się mieszkania. Zadaniem PKP SA było zapewnienie pasażerom odpowiedniego standardu dworców kolejowych, zarówno w aspekcie architektonicznym, jak i usługowym, odpowiadającego współczesnym wymogom. Aby temu sprostać powstał Program Inwestycji Dworcowych na lata 2016-2023. Jest on realizowany w ramach „Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.)”. Zarząd PKP SA uchwalił we wrześniu 2016 r., że PID obejmie 464 inwestycje dworcowe. W kolejnych latach, w wyniku dostosowania zakresu PID do możliwości finansowych Spółki, liczba dworców objętych programem zmalała do 190 inwestycji na łączną kwotę 1,5 mld zł, ujętych w uchwale Zarządu PKP SA z lutego 2021 r.
Dworce będące w zarządzie PKP SA charakteryzują się bardzo dużym zróżnicowaniem, zarówno pod względem stanu technicznego, okresu ich budowy i stylu architektonicznego, jak i pod kątem potrzeb remontowych i utrzymaniowych. Ze względu na zły stan techniczny oraz konieczność dostosowania do obecnych wymogów systemu transportowego i oczekiwań pasażerów, znaczna część obiektów wymaga kompleksowej przebudowy. Wcześniej większość dworców poddawana była awaryjnym lub bieżącym remontom. Głównym źródłem finansowania PID są dotacje ze środków unijnych i budżetu państwa.
NIK skontrolowała Ministerstwo Infrastruktury, Centralę PKP SA i cztery Zespoły Realizacji Inwestycji PKP SA w Gdańsku, Krakowie, Warszawie i we Wrocławiu. Kontrola objęła okres od 1 stycznia 2016 r. do 30 czerwca 2021 r.
Spóźnione działania Ministra Infrastruktury
Pierwotna wersja Programu Inwestycji Dworcowych została przyjęta przez Zarząd PKP SA w 2016 r. Zgodnie z uchwałą Rady Ministrów w sprawie Strategii Rozwoju Transportu, to Minister Infrastruktury był zobowiązany do inicjowania i koordynowania działań już na etapie opracowywania projektu PID, jeszcze przed zatwierdzeniem go przez Zarząd PKP SA. Minister nie przeanalizował też potrzeb wynikających z wymogów europejskiego i polskiego prawa oraz programów strategicznych dotyczących transportu. Skierowanie do Zarządu Spółki uwag do zatwierdzonego już Programu było spóźnione. Od momentu uruchomienia PID w 2016 r. Minister nie monitorował jego realizacji. Sprawował jedynie nadzór nad wykonaniem umów na dofinansowanie z budżetu państwa kosztów budowy i przebudowy 34 inwestycji dworcowych. Nadzorowanie całego Programu podjął dopiero w 2018 r., tj. po ponad dwóch latach realizacji PID. Wobec przekazywanych przez Zarząd PKP SA informacji o opóźnieniach w realizacji inwestycji Minister wystąpił do Zarządu o przygotowanie, wdrożenie i monitorowanie programu naprawczego. Minister nie zapewnił rzetelnej sprawozdawczości z realizacji inwestycji.
Nieuwzględnione wymogi unijnych przepisów dotyczących niepełnosprawnych
Spośród skontrolowanych czterech ukończonych inwestycji dworcowych, w dwóch nie zrealizowano w pełni założeń projektowych. Na dworcu w Tczewie nie umieszczono informacji o rozkładzie jazdy na wysokości wymaganej przez unijne przepisy dotyczące osób niepełnosprawnych. Przy jednym z wejść do budynku nie zamieszczono dotykowych oznaczeń ostrzegawczych dla osób niewidomych i niedowidzących. Niezgodnie z przepisami zostały też wykonane schody i poręcze. W trakcie przebudowy zainstalowano system dynamicznej informacji pasażerskiej, jednak nie zapewniał on pasażerom wizualnej bieżącej informacji o opóźnieniach pociągów i zmianie peronu, z którego odjeżdża dany pociąg. Informacje te podawane były w formie dźwiękowej, co było kłopotliwe dla osób z ograniczeniami słuchu.
W Oświęcimiu zaprojektowano i zbudowano budynek w formule Innowacyjnego Dworca Systemowego. Tam uchybienia dotyczyły: braku dotykowej ścieżki prowadzącej na peronie nr 1, braku odpowiedniego kontrastu ławek z podłożem, nadmiernej sile zamykania drzwi do toalet dla niepełnosprawnych, nieprawidłowej odległość poręczy od balustrad i braku dwustronnej komunikacji głosowej w systemie przywoławczo-alarmowym. Przyczyną braku dotykowej ścieżki prowadzącej było jej nieuwzględnienie w projekcie wykonawczym, uzgodnionym z PKP PLK SA, a pozostałych uchybień – odbiór przez PKP SA robót zrealizowanych niezgodnie z projektem.
Opóźnienia w realizacji inwestycji
Spośród ośmiu skontrolowanych dworców w pięciu stwierdzono opóźnienia w realizacji inwestycji. Termin ukończenia dworca w Tczewie wydłużono o osiem tygodni. Został oddany do użytku 3 sierpnia 2021 r. jednak do dnia zakończenia kontroli (22 października 2021 r.) funkcjonowały tam jedynie kasy biletowe, a 12 wybudowanych lokali komercyjnych było nieczynnych. Tym samym nie przynosiły one przychodów z tytułu komercyjnego najmu powierzchni. W Oświęcimiu opóźnienie wyniosło 31 tygodni. W części było spowodowane nierzetelnym przygotowaniem inwestycji przez PKP SA. Po upływie prawie półtora roku od oddania do użytku dworca Spółka nie zakończyła jeszcze rozliczeń z wykonawcami i nie przekazała rozliczenia inwestycji Ministrowi Infrastruktury.
Nierzetelne przygotowanie inwestycji spowodowało opóźnienie oddania do użytku dworca w Szczytnie. Zbyt późno przekazano wykonawcy plac budowy, brakowało też niezbędnych uzgodnień dotyczących wykonania czterech przyłączy gazowych i uruchomienia przyłącza energetycznego. Z powodu opóźnień PKP SA niegospodarnie wydała (do 30 września 2021 r.) 910 tys. zł.
W Rzeszowie w czasie przygotowań do przebudowy dworca głównego PKP SA przez prawie 2,5 roku nie mogła skutecznie rozwiązać, podpisanej wcześniej umowy z inżynierem kontraktu. Konsekwencją zwłoki było niegospodarne wydanie ponad 52 tys. zł.
W realizacji inwestycji dworcowych przyczynami opóźnień były głównie: opóźnienia w przygotowaniu dokumentacji projektowych i uzyskaniu pozwoleń na budowę, aneksowanie umów o wykonanie robót dodatkowych i zamiennych, przedłużające się uzgodnienia warunków przyjętych rozwiązań projektowych z PKP PLK SA i innymi spółkami z grupy PKP.
Opóźnienia i problemy organizacyjne wpłynęły na przyjęcie w grudniu 2019 r. przez Zarząd PKP SA programu naprawczego.
Po prawie 5 latach od uchwalenia PID, a na 2,5 roku przed planowanym zakończeniem jego realizacji, w przypadku ponad połowy ujętych w nim dworców poziom wykorzystania nakładów finansowych nie przekraczał 5%. W okresie od 15 października 2018 r. do 30 czerwca 2021 r. na 174 dworce ujęte w PID, w przypadku 168 obiektów harmonogram inwestycji uległ zmianie, przy czym w przypadku aż 160 inwestycji nastąpiło opóźnienie w planowanym terminie oddania dworca do użytkowania – średnio o 450 dni. Próba poprawienia tego stanu przez PKP SA nie przyniosła zamierzonych efektów. Z 85 dworców zaplanowanych do oddania do użytkowania w latach 2016-2021, do 30 czerwca 2021 r. oddano jedynie 37 dworców. Główną przyczyną niesprawnej realizacji PID były częste zmiany osób odpowiedzialnych za nadzór nad realizacją Programu oraz niepełne wdrożenie programu naprawczego, który miał doprowadzić do dotrzymania terminów ukończenia inwestycji.
Opis grafiki
Do 30 czerwca 2021 r. wydano prawie 548 mln zł, co stanowiło niewiele ponad 44% zmienionego planu. Ze środków UE wydano prawie 293 mln zł czyli 46% planu po zmianach.
W ocenie NIK stopień wykorzystania środków finansowych przeznaczonych na PID w ciągu dotychczasowych 4,5 roku jego realizacji oraz jego dotychczasowe zaawansowanie rzeczowe wskazują, że nie będzie możliwe zrealizowanie PID w zakładanym zakresie do końca 2023 r.
Wnioski
Najwyższa Izba Kontroli wnioskuje do ministra właściwego do spraw transportu o:
Wdrożenie działań zapewniających poprawę skuteczności prowadzonego przez służby Ministra nadzoru nad realizacją PID, w celu zapewnienia pełnego i terminowego wykonania tego programu.
Poprawę organizacji pracy w ministerstwie, w celu zapewnienia rzetelności i spójności informacji o stanie realizacji Programu Inwestycji Dworcowych na lata 2016-2023 przekazywanych przez ministra właściwego do spraw transportu Ministrowi Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Rządowemu Biuru Monitorowania Projektów.
Do Prezesa Zarządu PKP SA o:
Podjęcie niezbędnych działań organizacyjnych i nadzorczych w celu:
wykonania pełnego zakresu rzeczowego zadań inwestycyjnych ujętych w PID,
poprawy terminowości wykonywania inwestycji dworcowych,
zapewnienia rzetelności danych w opracowywanych i aktualizowanych Programach Inwestycji Dworcowych.
Zapewnienia terminowego przekazywania sprawozdań ze stanu realizacji zadań ujętych w PID do Ministra Infrastruktury i Centrum Unijnych Projektów Transportowych.
Wprowadzenie obowiązku protokolarnych odbiorów dokumentacji projektowej.
Naliczania i egzekwowania kar umownych od wykonawcy dokumentacji projektowej modernizacji dworców ujętych w PID z tytułu niedotrzymania terminu jej przekazania z winy wykonawcy.
Realizacji zaleceń przyjętych w Planie działań naprawczych na rzecz zarządzania ryzykami związanymi z realizacją Programu Inwestycji Dworcowych w zakresie optymalizacji podziału zadań pomiędzy dyrektorów projektów oraz zawarcia szczegółowego porozumienia o współpracy z zarządcą linii kolejowych przy planowaniu inwestycji dworcowych.
W opublikowanym na portalu „Prawo.pl” artykule pt. Samolot nie wystartował o czasie – po odszkodowanie do biura podróży zamieszczono również mój komentarz odnoszący się do sytuacji prawnej podróżnych w takich przypadkach. Zwracam uwagę, że w niektórych przypadkach odpowiedzialność odszkodowawczą może ponosić również organizator turystyki. I tu pojawia się kolejny problem. W praktyce niektórzy organizatorzy turystyki uchylają się od odpowiedzialności za działania i zaniechania linii lotniczych. Nie jest to problem marginalny i moim zdaniem od kilku lat wymaga interwencji Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Takie praktyki mogą i powinny być uznane za praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów. UOKiK zdaje się problemu nie dostrzegać.
W opublikowanym na portalu Prawo.pl artykule pt. Kryzys na lotniskach odbije się na planach wakacyjnych, a odszkodowania niepewne zawarta została moja wypowiedź odnosząca się do praw podróżnych w sytuacji problemów związanych z utrudnieniami na lotniskach. Zwracam uwagę, że w niektórych przypadkach odpowiedzialność może ponosić nie tylko przewoźnik lotniczy, ale również organizator turystyki. Choć sam tytuł artykułu może zniechęcać do dochodzenia praw podróżnych, warto dokonać oceny, jakie mamy prawa w takich sytuacjach (przedsiębiorcy nie zawsze o nich prawidłowo informują) i w niektórych przypadkach z pewnością warto ich dochodzić, nawet na drodze sądowej.
Artykuł dostępny jest nieodpłatnie na stronie portalu: Prawo.pl.
21 czerwca 2022 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie C-817/19, dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/681 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie wykorzystywania danych dotyczących przelotu pasażera (danych PNR) do zapobiegania przestępstwom terrorystycznym i poważnej przestępczości, prowadzenia dochodzeń w ich sprawie, wykrywania ich i ścigania. W wyroku tym TSUE uznał, że poszanowanie praw podstawowych wymaga, aby uprawnienia przewidziane w tej dyrektywie były ograniczone do tego, co jest ściśle niezbędne.
Poniżej zamieszczam wydany w tej sprawie komunikat prasowy TSUE:
PRAWO TURYSTYCZNE 