Niektórzy z organizatorów turystyki w ramach swojej polityki cenowej stosują tzw. „gwarancję niezmienności ceny„. Czasami jest ona już wliczona w cenę imprezy turystycznej, a czasami organizatorzy turystyki żądają z tego tytułu zapłaty dodatkowej kwoty (przeważnie kilkanaście lub kilkadziesiąt złotych). W obydwu przypadkach organizatorzy traktują ją jako element promocyjny oferty.
Znaczenia „gwarancji niezmienności ceny” nie można zrozumieć bez odniesienia się do zasad dotyczących podwyższenia ceny przez organizatora turystyki. Przyjrzyjmy się więc przepisom, które to regulują.
W pierwsze kolejności należy zauważyć, że w ograniczonych granicach organizatorzy turystyki mogą wprowadzić do umowy możliwość podwyższenia ceny do 8% ceny imprezy turystycznej w sposób jednostronny. A zatem, jeżeli spełnione są poniższe „warunki” organizator turystyki może podwyższyć cenę imprezy turystycznej w ten sposób, a podróżny ma obowiązek dopłacić wskazaną przez niego kwotę. Jeśli w takich okolicznościach podróżny chciałby odstąpić od umowy, to musi liczyć się z poniesieniem kosztów rezygnacji z wyjazdu, przeważnie dość wysokich.
Wskazane „warunki” zostały określone w art. 45 ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych:
Po pierwsze, możliwość zastrzeżenia w umowie podwyższenia ceny jest dopuszczalna wyłącznie w przypadku gdy organizator jednocześnie zastrzega możliwość obniżenia ceny (z powodu takich samych okoliczności jak w przypadku podwyższenia ceny, gdy zmiana ceny idzie w przeciwnym kierunku). Umowa powinna określać w jaki sposób będą obliczane zmiany ceny. Mimo że wyraźnie w ustawie wspomina się o obniżeniu ceny, to w praktyce nie spotkałem się jeszcze na gruncie ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usług turystycznych z przypadkiem obniżenia ceny we wskazany sposób przez organizatora turystyki. Nie słyszałem też o takim przypadku w żadnym innym państwie Unii Europejskiej, gdzie obowiązują również takie same zasady w związku z dyrektywą 2015/2302.
Po drugie, podwyższenie cen jest możliwe wyłącznie jako bezpośredni skutek zmiany:
1) ceny przewozów pasażerskich wynikających ze zmiany kosztów paliwa lub innych źródeł zasilania;
2) wysokości podatków lub opłat od usług turystycznych objętych umową o udział w imprezie turystycznej, nałożonych przez podmioty, które nie biorą bezpośredniego udziału w realizacji imprezy turystycznej, w tym podatków turystycznych, opłat lotniskowych lub opłaty za wejście na pokład i zejście na ląd w portach oraz na lotniskach;
3) kursów walut mających znaczenie dla danej imprezy turystycznej.
Po trzecie, cena ustalona w umowie o udział w imprezie turystycznej nie może być podwyższona w okresie 20 dni przed datą rozpoczęcia imprezy turystycznej.
Po czwarte, organizator turystyki powinien powiadomić podróżnego na trwałym nośniku, w sposób jasny i zrozumiały, o zmianie ceny oraz uzasadnić podwyżkę a także wskazać sposób jej obliczenia.
Biorąc pod uwagę wskazany wyżej termin, do którego można podwyższyć w ten sposób cenę imprezy turystycznej, poważne wątpliwości budzi punkt zawarty w Regulaminie promocji „Gwarancja niezmienności ceny – Lato 2020 Last Minute” – I etap stosowanym przez TUI Poland. Organizator ten wskazywał, że „Gwarancja ta oznacza, że cena imprezy turystycznej zarezerwowanej w okresie Promocji nie ulegnie zmianie do dnia wyjazdu zgodnie z pkt 4.1 Warunków Imprez Turystycznych. Dotyczy to sytuacji, gdyby wzrósł kurs walut, koszty transportu lub opłaty lotniskowe czy portowe – cena zarezerwowanych wakacji zostaje bez zmian” (podkreślenie P.C.). Skoro ustawa wyraźnie wskazuje na możliwość podwyższenia ceny w ten sposób najpóźniej do 21 dnia przed rozpoczęciem imprezy turystycznej, to w późniejszym czasie do rozpoczęcia imprezy organizatora turystyki cena imprezy podwyższona być już nie może i bezprzedmiotowe jest w tym zakresie udzielania gwarancji „do dnia wyjazdu”. W tym zakresie podróży płacił za coś, co miał już zapewnione na podstawie ustawy.
Jeżeli zmiana ceny przekracza 8%, zmiana ceny może nastąpić jedynie stosownie do art. 46 wspomnianej ustawy. W takim przypadku podróżny ma inne, szersze, uprawnienia:
Po pierwsze, organizator turystyki może jednocześnie zaoferować podróżnemu zastępczą imprezę turystyczną, w miarę możliwości o tej samej lub wyższej jakości.
Po drugie, w powiadomieniu, o którym mowa powyżej organizator turystyki w sposób jasny, zrozumiały i widoczny informuje podróżnego m.in. o rozsądnym terminie, w którym podróżny poinformuje organizatora o swojej decyzji oraz o odstąpieniu od umowy o udział w imprezie turystycznej za zwrotem wszystkich wniesionych wpłat i bez obowiązku wniesienia opłaty za odstąpienie od umowy w przypadku braku odpowiedzi podróżnego w tym terminie terminie.
Po trzecie, podróżny w terminie wyznaczonym przez organizatora turystyki informuje go, że:
1) przyjmuje proponowaną zmianę umowy o udział w imprezie turystycznej albo
2) odstępuje od umowy o udział w imprezie turystycznej za zwrotem wszystkich wniesionych wpłat i bez obowiązku wniesienia opłaty za odstąpienie, albo
3) odstępuje od umowy o udział w imprezie turystycznej oraz przyjmuje zastępczą imprezę turystyczną.
Po czwarte, w przypadku gdy umowa o udział w imprezie turystycznej zostanie rozwiązana we wskazanych przypadkach, organizator turystyki nie później niż w terminie 14 dni od dnia rozwiązania umowy o udział w imprezie turystycznej zwraca wpłaty dokonane przez podróżnego lub w jego imieniu. Oczywiście w takiej sytuacji podróżny nie jest zobowiązany do wniesienia opłaty za odstąpienie od umowy. Co więcej, może on żądać odszkodowania lub zadośćuczynienia za poniesione szkody lub krzywdy na zasadach określonych przez art. 50 ust. 2-8.
Podsumowując powyższe uwagi należy podkreślić, że zgodnie z obowiązującymi przepisami możliwości jednostronnego podwyższenia ceny przez organizatora turystyki są dość ograniczone. Podróżny jest w tym przypadku chroniony dość szeroko. Nie odradzam zupełnie dopłat za tego rodzaju gwarancje, ale zalecam robić to w sposób świadomy, aby zdawać sobie w większym stopniu sprawę z tego co tak na prawdę „kupujemy”. Nigdy nie będzie to zresztą wiedza pełna, w szczególności wiele zależy od tego, jakie umowy organizator ma z podwykonawcami (mogą one przewidywać, że ryzyko podwyższenia ceny we wskazanych okolicznościach ciąży na organizatorze lub na podwykonawcy). Ze swojego doświadczenia organizator często wie, jakie są realne możliwości wystąpienia okoliczności uzasadniających podwyższenie ceny. Czy taką informacją będzie chciał się podzielić, jeśli oferuje odpłatny produkt za „gwarancję niezmienności ceny”? Odpowiedź pozostawiam każdemu Czytelnikowi.
Piotr Cybula
PRAWO TURYSTYCZNE 