23 października w Kuźnicach Tatrzański Park Narodowy otwiera wystawę plenerową pt. „To nom jesce w dusy gro. O wywłaszczeniu górali z Tatr”. Na wernisaż zaprasza o godz. 12:30 do Zespołu dworsko-parkowego w Kuźnicach.
Informacja o wystawie ze strony TPN:
Jeszcze kilkadziesiąt lat temu Tatry stanowiły centrum życia górali i podhalańskiej wspólnoty – były sposobem na ślebodne, wolne życie, miejscem hodowli i wypasu owiec oraz bydła. Ciągłość gazdowania przerwał brutalnie proces wywłaszczeń, do których doszło w latach 1960–1980. Przymusowe pozbawianie własności było konsekwencją utworzenia w 1955 roku Tatrzańskiego Parku Narodowego. Wywłaszczenia dotyczyły całych nieruchomości, udziałów w prawie własności nieruchomości lub służebności na obszarze 12 081 hektarów i objęły ponad 6000 osób.
Choć idea utworzenia Parku, formułowana jeszcze w okresie międzywojennym, miała szczytne założenia – ochrony przyrody przy poszanowaniu własności – to jej realizacja w czasach komunistycznych wypaczyła pierwotne intencje i położyła się cieniem na postrzeganiu Parku przez górali.
Ekspozycja „To nom jesce w dusy gro. O wywłaszczeniu górali z Tatr”, przygotowana z okazji jubileuszu 70-lecia Tatrzańskiego Parku Narodowego, ukazuje tworzenie TPN w realiach PRL – zarówno z perspektywy historycznej, administracyjnej, jak i relacji mieszkańców Podhala. Wywłaszczenia przedstawiamy jako proces historyczny, gospodarczy i społeczny, który odcisnął piętno na ludzkich losach.
Dziś Tatry, chronione jako park narodowy, odwiedzane przez miliony turystów, są wspólnym dobrem. Nie możemy jednak zapominać, że TPN powstał częściowo kosztem mieszkańców Podhala. Wierzymy, że wystawa ta stanie się okazją do szerszej społecznej dyskusji oraz popularyzacji wiedzy o wydarzeniach sprzed lat. Zrozumienie dawnego, utraconego góralskiego świata może stać się mostem łączącym przeszłość z teraźniejszością i pozwoli budować lepsze relacje góralskiej społeczności z Tatrzańskim Parkiem Narodowym.
Wystawa odbywa się w ramach obchodów 70-lecia Tatrzańskiego Parku Narodowego.
Co do zasady z uznaniem należy więc przyjąć informację o planowanych działaniach Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Ministerstwa Sprawiedliwości i Lasów Państwowych. Poniżej zamieszczam komunikat MKiŚ z 9 sierpnia 2024 r.:
„Rozpoczynamy wspólne działania z Lasami Państwowymi i Ministerstwem Sprawiedliwości w zakresie przeciwdziałania nielegalnym rajdom quadami, motocyklami i autami terenowymi w lasach. Zmieniamy przepisy, aby lepiej chroniły przyrodę i innych ludzi w lesie. Zatrzymamy bezkarne rajdy po lasach.
Lasy to nasze dobro wspólne a ich ochrona jest priorytetem MKiŚ.
W lasach wjazd quadami poza miejsca wyznaczone powoduje szkody dla środowiska i uciążliwości dla okolicznych mieszkanek i mieszkańców.
Zmiany dotyczą tylko poruszania się w lesie nielegalnie, poza wyznaczonymi do tego drogami.
W ten sposób poprawiamy bezpieczeństwo – quady, motory typu cross, czy też samochody terenowe poruszające się poza wyznaczonymi drogami zagrażają turystom i spacerowiczom.
Wprowadzone działania pozwolą lepiej chronić lasy, zmniejszą hałas i uciążliwości dla obywatelek i obywateli oraz ograniczą szkody środowiskowe w lesie.
Powodowanie hałasu, niszczenie roślin, uszkodzenia zwierząt, grzybów i siedlisk przyrodniczych nie może pozostawać bez kary. W trosce o ochronę przyrody i możliwość spokojnego korzystania z walorów lasów MKiŚ zaproponowało zmiany legislacyjne, które zaostrzą kary za poruszanie się poza wyznaczoną do tego drogą leśną w sposób hałaśliwy czy niszczący środowisko. Szczególnie karygodni recydywiści będą musieli liczyć się z utratą pojazdu.
Minister Klimatu i Środowiska poleciła Dyrektorowi Generalnemu Lasów Państwowych zastąpienie pouczeń karami za rozjeżdżanie lasów quadami, motorami crossowymi, czy pojazdami terenowymi. Jednocześnie zwróciła się o podjęciem prac nad stworzeniem miejsc dla legalnej ich jazdy, z ochroną otoczenia przed hałasem.
Szefowa resortu wystąpiła także do Ministerstwa Sprawiedliwości z konkretną propozycją podjęcia prac legislacyjnych nad zaostrzeniem kar za te wykroczenia.
Jazda po leśnej drodze będzie nadal dostępna
Osoby jadące na wycieczkę, na grzyby czy korzystające z dopuszczonych do tego lokalnych leśnych dróg rekreacyjnie lub w ramach dojazdu do posesji będą mogli robić to jak do tej pory, bez żadnych przeszkód. Nowe regulacje służyć będą ochronie ciszy w lasach, która zapewnia odpoczynek poszukiwany przez właśnie takie osoby je odwiedzające.
Zmiany dotyczą osób, które – nie licząc się z potrzebami przyrody i innych użytkowników – lasów rozjeżdżają lasy i obszary chronione, robią to celowo i wielokrotnie. Wprowadzimy rozróżnienie w karalności kierowców rozjeżdżających lasy i powodujących hałas płoszący innych użytkowników lasu i zwierzęta od sytuacji osób wjeżdżających jednorazowo na tereny leśne bez szkód dla środowiska i uciążliwości dla okolicznych mieszkańców np. na grzyby czy spacer.
Planowane zmiany
Ministerstwo Klimatu i Środowiska wystąpiło do Ministerstwa Sprawiedliwości z konkretną propozycją podjęcia prac legislacyjnych nad zaostrzeniem kar za nielegalne rajdy po lasach. W zmianach planowane jest wyróżnienie szczególnie szkodliwego typu rozjeżdżania lasów, za które będzie możliwość orzeczenia prac społecznych czy aresztu, a w skrajnych przypadkach recydywy – nawet przepadku pojazdu.
Propozycje zmian w prawie dotyczą zaostrzenia kar za poruszanie się pojazdami poza wyznaczoną drogą leśną powodujące znaczny hałas, niszczenie roślin, uszkodzenia zwierząt czy siedlisk przyrodniczych.
Bezpieczeństwo
Wprowadzone zmiany uporządkują kwestie dotyczące równego i bezpiecznego dostępu całego społeczeństwa do lasów. Quady, motory typu cross, czy też samochody terenowe zagrażają turystom i spacerowiczom. Jednocześnie Minister Klimatu i Środowiska zwróciła się do Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych o podjęcie prac nad stworzeniem ograniczających hałas miejsc do legalnej jazdy quadami czy motorami crossowymi, która by nie przeszkadzała społeczności.
Wspólna troska o środowisko
Zwiększająca się skala zjawiska przekłada się na duże zniszczenia środowiska i rosnącą uciążliwość społeczną. Nielegalne rajdy powodują wiele szkód, a hałas jaki im towarzyszy powoduje płoszenie zwierząt oraz uniemożliwia odpoczynek i rekreację. Rozjeżdżanie terenów przyczynia się do degradacji siedlisk przyrodniczych. Niszczone są uprawy leśne, torfowiska, runo leśne, a także grzyby.
Podsumowanie
Możliwość poruszania się po lesie pojazdami silnikowymi reguluje ustawa o lasach. Mówi ona m.in. o tym, że tego typu pojazdy mogą poruszać się drogami leśnymi tylko wtedy, gdy drogi te są oznakowane drogowskazami dopuszczającymi ruch w tym miejscu. Propozycje zmian legislacyjnych dotyczą zaostrzenia kar za poruszanie się pojazdami poza drogą leśną połączone z powodowaniem znacznego hałasu, niszczeniem roślin, uszkodzeniem zwierząt, grzybów i siedlisk przyrodniczych (łącznie z karą pozbawienia wolności oraz przepadku pojazdu dla najbardziej karygodnych przypadków). Zapewnią one ochronę przyrody i możliwość spokojnego korzystania z walorów i ciszy lasów przez osoby je odwiedzające.
W dniach 18-19 września 2024 r. w Liptowskim Mikulaszu odbędzie się konferencja pt. Transgraniczna współpraca w Karpatach w zakresie ochrony przyrody i turystyki. W stulecie podpisania Protokołu Krakowskiego. Udział w konferencji jest bezpłatny, uczestnicy ponoszą tylko koszty podróży i zakwaterowania. Zgłoszenie udziału można dokonać poprzez formularz dostępny pod adresem: https://forms.gle/n8NbtdDwovhN1MQE8
Najwyższa Izba Kontroli opublikowała wyniki kontroli pt. Zarządzanie ochroną przyrody w parkach narodowych. W opracowaniu pojawiają się też informacje dotyczące turystyki w parkach narodowych, w tym dotyczące szlaków turystycznych.
Nakładem Oficyny Wydawniczej „Wierchy” COTG PTTK ukazała się publikacja pt. „Społeczne funkcje obszarów chronionych”. Książka została przygotowana pod redakcją Piotra Dąbrowskiego oraz Bernadetty Zawilińskiej.
Publikacja ma charakter interdyscyplinarny. Są wiej również artykuły poświęcone aspektom prawnym. Kilku z nich miałem przyjemność być recenzentem. Poniżej zamieszcza spis treści oraz wprowadzenie redaktorów:
Często otrzymujemy maile z końcową informacją o treści typu: „Pomyśl o środowisku, zanim wydrukujesz ten e-mail”. Sprawy ochrony środowiska odgrywają coraz większe znaczenie w naszym codziennym życiu. Zarówno te większe, jak i te mniejsze, o których również nie możemy zapominać.
Wchodząc niedawno na teren Słowińskiego Parku Narodowego otrzymałem taki oto bilet:
Nie jest to jakaś duża ilość papieru, ale pojawia się pytanie, czy w tym przypadku taki bilet jest w ogóle potrzebny, zwłaszcza biorąc pod uwagę podstawowy cel parku, jakim jest ochrona przyrody. Niektóre parki są odwiedzane przez setki tysięcy turystów, więc nie są to też z pewnością ilości znikome.
Zapytałem więc ten park narodowy, w jakim celu są wydawane takie bilety. Poniżej otrzymana odpowiedź:
A więc są to cele „administracyjno-kontrolne”.
Rozmawiałem też przed chwilą z pracownikiem innego parku narodowego. Praktyka jest podobna, a wyjaśnienie takie: „my to potrzebujemy do sprawozdania dla ministerstwa” (chodzi o liczbę osób wchodzących na takiej podstawie).
Pytanie, czy nie można jednak wprowadzić pewnych zmian, aby zorganizować to w inny sposób? Ochrona przyrody jest ważna nie mniej niż statystyka. Poprosiłem w tej sprawie o stanowisko Ministerstwo Klimatu i Środowiska.
Lasy Państwowe przygotowały ankietę pt. Off road w Polsce. Można ją wypełnić: tutaj.
Autorzy ankiety w ten sposób zapraszają do jej wypełnienia:
Zapraszamy do wypełnienia anonimowej ankiety dotyczącej off roadu.
Wśród Polaków obserwuje się rosnące zainteresowanie różnymi rodzajami off roadu. Jest to aktywność coraz bardziej popularna – jako dyscyplina sportowa, jako forma spędzania czasu wolnego czy pasja motoryzacyjna.
Biuro Badań Społecznych Question Mark dla Lasów Państwowych przeprowadza badanie w środowisku off roadowym, aby lepiej poznać motywacje i sposoby uprawiania off roadu. Pana/i opinia będzie bardzo ważna dla określenia, jakie potrzeby wiążą się z tym sposobem spędzania czasu i jakie są oczekiwania środowiska off roadowego m.in. w zakresie dostępności miejsc i tras.
Dane zgromadzone w ramach ankiety posłużą jedynie do ilościowego opracowania uzyskanych wyników.
Dziękujemy za poświęcony czas.
Lasy Państwowe i Biuro Badań Społecznych Question Mark
Jak wynika z powyższych informacji, ankieta została skierowana do „środowiska off roadowego”.
Jak można się domyślać, wzbudza ona rozbieżne odczucia, od entuzjastycznego („środowisko off roadowe”) do bardzo krytycznego, ze strony osób, które takich pojazdów w lasach najchętniej w ogóle by nie chciały widzieć. Tym bardziej warto zabrać głos w tej sprawie.
7 września 2020 r. Rada Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego przyjęła poniższą uchwałę w sprawie zmiany systemu tworzenia i powiększania parków narodowych:
Pozostaje mieć nadzieje, że również inne wydziały i uczelnie przyjmą podobne stanowisko w tej istotnej sprawie.
PRAWO TURYSTYCZNE 
