Koniec pozywania Itaki w Opolu, a Rainbow w Łodzi?

Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego, która przewiduje wprowadzenie do Kodeksu postępowania cywilnego nowego postępowania odrębnego pt. „Postępowanie z udziałem konsumentów”. Jeśli chodzi o usługi turystyczne, najważniejsza zmiana wynikająca z tych przepisów to art. 458(14) § 4. Zgodnie z tym przepisem:

W sprawach rozpoznawanych według przepisów działu niniejszego konsument może wytoczyć powództwo również przed sąd właściwy dla miejsca swojego zamieszkania. Nie dotyczy to spraw, w których właściwość sądu jest wyłączna.

Obecnie regułą jest, że konsument wytyczając powództwo powinien wytoczyć je przed sądem pierwszej instancji, w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania. Od tej reguły mamy pewne wyjątki, ale w przypadku usług turystycznych znajdują one zastosowanie dość rzadko. Tymczasem w przypadku tych usług bardzo często siedziby przedsiębiorców są dość odległe od miejsca zamieszkania konsumentów. W praktyce oznacza to, że np. konsumenci pozywający Itakę muszą to zrobić w Opolu, Rainbow w Łodzi a Grecosa w Poznaniu. Podobnie jest jeśli chodzi o innych przedsiębiorców turystycznych, np. hotelarzy. Generalnie rzecz biorąc stanowi to dla konsumentów dodatkowe utrudnienie, które – jak można przypuszczać – część konsumentów nawet zniechęca to występowania z powództwem. Przedstawiona propozycja może to zmienić. Z drugiej strony oznacza ona spore utrudnienia dla przedsiębiorców, którzy będą musieli odpowiednio przygotować się do tego rodzaju działań konsumentów. Muszą uwzględnić to, że sprawy te będą wytyczane już „w całej Polsce”, a nie tylko sądzie właściwym dla ich siedziby. W praktyce wiele będzie zależało od tego, czy rozprawy będą odbywać się on line, czy też w tradycyjny sposób.

Nie spodziewam się jakiejś rewolucji jeśli chodzi o znaczący wzrost liczby spraw wytyczanych przez konsumentów, ale myślę, że w przypadku przyjęcia takiej ustawy liczba powództw konsumentów przeciwko organizatorom turystyki będzie z każdym rokiem rosła.

Przedstawiana propozycja oznacza też, że sprawami konsumentów usług turystycznych będą częściej zajmować się sądy i sędziowie po raz pierwszy. W obrębie wielu właściwości okręgów sądów nie ma przecież siedziby np. organizatorów turystyki. Czas pokaże, jak będą sobie z tym radziły.

W projekcie tym w kontekście usług turystycznych i sposobu rozpatrywania przez niektórych przedsiębiorców turystycznych, w tym zwłaszcza prze organizatorów turystyki reklamacji warto też zwrócić uwagę jeszcze na jeden przepis:

Art. 458(16). Jeżeli strona będąca przedsiębiorcą przed wytoczeniem powództwa zaniechała próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchyliła się od udziału w niej lub uczestniczyła w niej w złej wierze i przez to przyczyniła się do zbędnego wytoczenia powództwa lub wadliwego określenia przedmiotu sprawy, niezależnie od wyniku sprawy sąd może obciążyć tą stronę kosztami procesu w całości lub części, a w uzasadnionych przypadkach nawet podwyższyć je, jednak nie więcej niż dwukrotnie.”;

Przedsiębiorcy będą musieli zweryfikować, czy dotychczasowy sposób prowadzenia przez nich postępowań reklamacyjnych nie stanowi ryzyka zastosowania przez sąd tego przepisu.

Pełna treść projektowanych przepisów:

w części pierwszej w księdze pierwszej w tytule VII po dziale IIa dodaje się dział IIb w brzmieniu:

„Dział IIb

Postępowanie z udziałem konsumentów

Art. 458(14). § 1. Przepisy niniejszego działu stosuje się w sprawach o roszczenia konsumenta przeciwko przedsiębiorcy oraz o roszczenia przedsiębiorcy przeciwko konsumentowi.

§ 2. W sprawach rozpoznawanych według przepisów niniejszego działu przepisy o innych postępowaniach odrębnych stosuje się w zakresie, w jakim nie są sprzeczne z przepisami niniejszego działu. 

§ 3. Przepisy niniejszego działu stosuje się, choćby przedsiębiorca będący stroną postępowania zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej.

§ 4. W sprawach rozpoznawanych według przepisów działu niniejszego konsument może wytoczyć powództwo również przed sąd właściwy dla miejsca swojego zamieszkania. Nie dotyczy to spraw, w których właściwość sądu jest wyłączna.

Art. 458(15). § 1. Przedsiębiorca będący powodem obowiązany jest powołać wszystkie twierdzenia i dowody w pozwie, a będący pozwanym – w odpowiedzi na pozew.

§ 2. Stronie będącej przedsiębiorcą udziela się pouczenia o treści § 1 i 4, jeżeli nie jest zastępowana przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej. Pouczenia udziela się powodowi niezwłocznie po wniesieniu pozwu, a pozwanemu – wraz z doręczeniem odpisu pozwu. 

§ 3. Doręczając stronie będącej przedsiębiorcą pouczenia, o których mowa w § 1 i 4, przewodniczący wzywa stronę, by w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż tydzień, powołała wszystkie twierdzenia i dowody.

§ 4. Twierdzenia i dowody powołane z naruszeniem § 1-3 podlegają pominięciu, chyba że strona będąca przedsiębiorcą uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikła później. W takim przypadku dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie powinny być powołane w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym ich powołanie stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania.

Art. 458(16). Jeżeli strona będąca przedsiębiorcą przed wytoczeniem powództwa zaniechała próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchyliła się od udziału w niej lub uczestniczyła w niej w złej wierze i przez to przyczyniła się do zbędnego wytoczenia powództwa lub wadliwego określenia przedmiotu sprawy, niezależnie od wyniku sprawy sąd może obciążyć tą stronę kosztami procesu w całości lub części, a w uzasadnionych przypadkach nawet podwyższyć je, jednak nie więcej niż dwukrotnie.”;

Informacja o projekcie dostępna jest na stronie: RCL.

Piotr Cybula