Monthly Archives: Marzec 2022

Sztuczne zawyżanie cen przy granicach z Ukrainą? UOKiK odpowiada RPO

  • W województwach graniczących z Ukrainą mają być zawyżane ceny za usługi  przewozowe, hotelarskie, gastronomiczne oraz wymiany walut 
  • O zbadanie możliwości stosowania takich praktyk Rzecznik Praw Obywatelskich poprosił prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Tomasza Chróstnego 
  • AKTUALIZACJA: Z rozeznania Inspekcji Handlowej w kilkudziesięciu placówkach nie wynika, że ceny noclegów zmieniły się w sposób znaczny – odpowiada prezes UOKiK
  • WIIH w Rzeszowie oraz w Lublinie nie odnotowały też skarg konsumenckich dotyczących wzrostu cen usług noclegowych czy transportowych

Jeden z parlamentarzystów złożył do RPO wniosek w sprawie sztucznego zawyżania cen za usługi na rzecz konsumentów, zwłaszcza  przewozowe, hotelarskie, gastronomiczne i wymiany walut w województwach graniczących z Ukrainą. 

Miałoby to się wiązać z napływem w tej rejony uchodźców z Ukrainy po agresji Rosji, a także osób, które udały się na granicę, aby nieść im pomoc.

Rzecznik prosi prezesa UOKiK o zbadanie tych praktyk. O ile sygnały o podobnych przypadkach dotarły już także do UOKiK lub podległych organów Inspekcji Handlowej, zwraca się o informacje co do podjętych działań. 

Odpowiedź Tomasza Chróstnego

Niewątpliwie sytuacja związana z rosyjską agresją zbrojną na Ukrainę jest absolutnie nadzwyczajna, stąd wymaga podjęcia szybkich i skutecznych działań, mających na celu zarówno niesienie pomocy i zapewnienie bezpieczeństwa przybywającym do naszego kraju obywatelom Ukrainy jak i wzmożoną ochronę polskich konsumentów.

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Inspekcja Handlowa od początku zaistniałej sytuacji podejmują działania, pozostające w kompetencji tych organów, mające na celu między innymi zapobieganie negatywnym zjawiskom w obszarze handlu i świadczenia usług, które mogą przekładać się na sytuację najbardziej narażonych grup konsumentów.

W ostatnich miesiącach, na zlecenie Prezesa UOKiK, Inspekcja Handlowa prowadziła m.in.: w związku z wprowadzaniem obniżki stawki podatku VAT artykułów żywnościowych ustawą z dnia 13 stycznia 2022 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. poz. 196)  monitoring cen wybranych produktów spożywczych, polegający na weryfikacji cen jednostkowych produktów należących do wytypowanych grup produktów w placówkach handlowych. 

Celem monitoringu było ustalenie czy sieci te dokonały obniżenia cen produktów w związku z wprowadzaniem – powołaną powyżej ustawą – obniżki stawki podatku VAT artykułów żywnościowych. Powyższe działania prowadzone były przez 16 Wojewódzkich Inspektoratów Inspekcji Handlowej. 

Objęto nimi odpowiednio w lutym – 200 placówek, w marcu – 230 placówek. Monitoringiem objęto następujące grupy produktów: produkty mleczne, produkty zbożowe (w tym pieczywo), oleje roślinne, jaja, cukier, mięso, warzywa, owoce oraz produkty dla dzieci. Obserwacje przesyłane są do UOKiK, gdzie poddawane są dalszej analizie.

W związku z wprowadzeniem obniżki stawki podatku akcyzowego na paliwa ustawą z dnia 9 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw, oraz obniżki VAT (na podstawie ww. ustawy o zmianie ustawy podatku od towarów i usług) – monitoring cen paliw ciekłych. Ceny monitorowane były na 1021 stacjach.

Poza działaniami planowanymi, realizowanymi zgodnie z Planem kontroli Inspekcji Handlowej (w zakresie m.in. nadzoru rynku, ogólnego bezpieczeństwa produktów, art. nieżywnościowych, paliw i usług), działania Inspekcji Handlowej zostały także dodatkowo wzmożone z uwagi na wydarzenia za naszą wschodnią granicą, m.in. o monitoring poziomu cen produktów, które w ostatnim czasie w sposób szczególny służą zabezpieczeniu podstawowych potrzeb uchodźców z Ukrainy, zwłaszcza na terenach przygranicznych (woj.
lubelskie i podkarpackie).

Na obszarze właściwości IH w Lublinie i Rzeszowie, na zlecenie Prezesa UOKiK, w okresie od 25 lutego br. przeprowadzono dotychczas 22 kontrole w zakresie ustalenia rzeczywistych cen sprzedaży paliw na stacjach paliw, w związku z rozpoczęciem działań wojennych na Ukrainie i rażącym wzrostem cen paliw.

Działania Inspekcji Handlowej na terenie województwa podkarpackiego i lubelskiego ukierunkowane były również na rozeznanie rynku usług hotelarskich. Rozeznanie to przeprowadzone zostało w kilkudziesięciu placówkach i nie dały podstaw do stwierdzenia, że ceny noclegów zmieniły się w sposób znaczny. Jednocześnie uprzejmie informuję, że do tej pory WIIH w Rzeszowie oraz w Lublinie nie odnotował skarg
konsumenckich dotyczących wzrostu cen usług noclegowych czy transportowych.

W przypadku otrzymania takich sygnałów zapewniam, iż podjęte zostaną działania pozostające w zakresie właściwości tych organów – w tym szczególnym czasie reagujemy na wszelkie informacje o nieprawidłowościach.

Warto również podkreślić, że niezależnie od powyższych działań, pracownicy zarówno UOKiK, jak i IH włączają się w bezpośrednią pomoc uchodźcom z Ukrainy.

Pracownicy Urzędu świadczą wolontariat m.in. na terenie m.st. Warszawa, zaś na prośbę Wojewodów, Wojewódzkie Inspektoraty Inspekcji Handlowej udzielają wsparcia osobowego w punktach recepcyjno-informacyjnych obsługujących uchodźców, zlokalizowanych przy granicy RP z Ukrainą.

Jako Prezes UOKiK, którego głównym zadaniem jest ochrona konkurencji  i konsumentów, dokładam wszelkich starań, by na bieżąco reagować na wszelkie sygnały dotyczące naruszeń prawa oraz deklaruję podejmować wszelkie niezbędne działania, zmierzające do wyeliminowania stwierdzonych nieprawidłowych praktyk rynkowych, pozostających w zakresie moich kompetencji.

V.7224.54.2022

Załączniki:

Powyższa informacja stanowi komunikat RPO z 28 marca 2022 r.

Czeski Trybunał Konstytucyjny uznał prawo hotelarza do odmowy przyjmowania Rosjan

W związku z obecną sytuacją wielu przedsiębiorców zastanawia się nad prawną oceną możliwości bojkotu osób i produktów związanych z Rosją. W tym kontekście warto przypomnieć stosunkowo niedawny wyrok czeskiego Trybunału Konstytucyjnego z 17 kwietnia 2019 r. (sp. zn. II. ÚS 3212/18). Zajmował się on sprawą Tomáša Krčmářaczeskiego hotelarza, który po aneksji przez Rosję Krymu na drzwiach hotelu w Ostrawie wywiesił informację:

Od 24 marca 2014 r. nie przyjmujemy obywateli Federacji Rosyjskiej. Powodem jest aneksja Krymu. Z naszych usług hotelowych mogą korzystać tylko obywatele Rosji, którzy podpisz deklarację, w której wyrażają sprzeciw wobec okupacji Krymu, która jest sprzeczna ze wszystkimi normami, które powinny obowiązywać w XXI wieku. Twój hotel Brioni Boutique„.

Hotelarz w jednym z wywiadów oświadczył: „Mam pełną świadomość tego, że bojkot rosyjskich turystów bardziej uderzy mnie po kieszeni niż kogokolwiek innego (…) Uważam, że Rosja powinna zostać odizolowana, ponieważ nie ma dla niej miejsca w Europie. Dopóki politycy nie wykonają jakiegoś ruchu, będę robił to po swojemu”.

Ten sam tekst został opublikowany na stronie internetowej hotelu. Następnie hotelarz nieco zmodyfikował swoje podejście, oświadczając, że zakwaterowani mogą zostać również Rosjanie, którzy podpiszą oświadczenie o treści:

Niniejszym oświadczam, że jako obywatel Federacji Rosyjskiej nie wyrażam zgody na okupację Krymu, która jest sprzeczna z wszelkimi normami, jakie powinny obowiązywać w XXI wieku. Nazwa
i nazwisko, adres i podpis
„.

Dokonujący kontroli działalności tego przedsiębiorcy inspektor, działając w charakterze konsumenta, zapytał o możliwość noclegu koleżanki, która pochodzi z Rosji i przyjeżdża do Ostrawy. Recepcjonistka poinformowała, że osoba ta może zostać przyjęta pod warunkiem, że podpisze wspomnianą deklarację. Organ administracyjny uznał, że jest to naruszenie zakazu dyskryminacji i wymierzył grzywnę w wysokości 50 000 czeskich koron. W sprawie następnie zapadło kilka rozstrzygnięć sądowych. W jednym z nich sąd obniżył grzywnę, przyjmując jednocześnie, że „Choć nie kwestionujemy słuszności protestu przeciwko zakłócaniu integralności Ukrainy, uważamy, że odmowa zakwaterowania jest nieproporcjonalna”. Takim rozstrzygnięciem Tomáš Krčmář dalej nie był usatysfakcjonowany i złożył skargę do Trybunału Konstytucyjnego. Z kwestionowanej praktyki z uwagi na międzynarodowe naciski jednak się wycofał.

Ostatecznie Trybunał Konstytucyjny wydał wspomniany wyrok, uznając, że w sprawie tej nie doszło do naruszenia prawa. Sąd uznał, że o ile dyskryminacja ze względu na pochodzenie etniczne lub religię naruszałaby krajowe przepisy o dyskryminacji, o tyle dyskryminacja ze względu na narodowość już nie – zauważając, że nawet samo państwo stosuje dyskryminację ze względu na narodowość (np. to, którzy obywatele mogą wjechać do kraju bez wizy). Ponadto Sąd Konstytucyjny poparł motywację Krčmářa, powołując się na opinie ekspertów, a nawet komentarze czeskiego Departamentu Stanu, według których aneksja Krymu narusza podstawowe prawo międzynarodowe.

Pełna treść wyroku z uzasadnieniem w języku czeskim dostępna jest: tutaj (s. 311 i n.).

Piotr Cybula